İletişim bireyin toplumsallaşmasını sağlayan bir süreçtir. Dolayısıyla iletişim toplumsal bir süreçtir/olgudur, yani iletişim bir yandan toplumsal ilişkiler tarafından belirlenirken diğer yandan da toplumsal ilişkileri etkiler. İletişimin toplumsal bir süreç olması onun toplumbilimlerinin başlıca inceleme konularından bir haline gelmesinin temel nedenidir. İletişim bilimleri bir toplumsal bilim alanı olarak gelişmektedir. Biz bu derste iletişimi toplumsal bir süreç/olgu olarak değerlendireceğiz.
İletişim biliminin ilgi alanlarından bir olan bireylerarası iletişim bile toplumsal bir süreç/olgudur. Her ne kadar biz bu süreçi/olguyu “bireylerarası” iletişim olarak adlandırıyorsak da, bu iletişim türü de toplumsal olgu ve süreçler tarafından belirlenen ve onları etkileyen bir karaktere sahiptir. Hiçbir bireysel eylemimiz (ya da kanaatimiz, tutumumuz vb.) yoktur ki bütünüyle bize (bireye) ait olsun, dolayısıyla bireysel eylemlerimiz de aslında toplumsal süreç ve olgular bağlamında gerçekleşirler. Bu nedenle bireylerarası iletişim de toplumsal bir süreç/olgudur.
İletişimin üç temel unsurundan bahsedebiliriz: 1) İletişimi başlatan (iletileri gönderen) 2) İletiler (mesajlar, gönderilen içerik) ve 3) İletileri alan (iletilerin hedefi). Bu üç temel unsur bir çok iletişim kuramında ya da modelinde çeşitli adlarla ya da fonksiyonlarla kullanılmıştır. Bu unsurlara başkalarını da (örneğin geribesleme, eşik bekçisi vb.) eklemek olanaklıdır. Dolayısıyla bu üç unsur ve eklerle ortaya konan şemalar, iletişimi açıklamakta sıkça kullanılmaktadır.
Ancak şematize edilen her süreç/olguda olduğu gibi, iletişim süreç/olgusunun şematize edilmesi de açıklamaların yetersiz/sığ kalmasına neden olmaktadır. Toplumsal süreç ve olgular şemalarla anlatılamayacak kadar karmaşık ve kapsamlı süreç ve olgulardır. İletişim süreç/olgusu da böyledir: karmaşıktır ve kapsamlıdır. Ancak yine de iletişim bilimi şemalardan yararlanır ve iletişimin bazı temel yönlerini açıklamakta şemalar oluşturur. Yukarıda az önce, gönderen, iletiler ve alıcı üç ana unsuruyla açıkladığımız şema, aslında Shaannon ve Weaver’in 1949’da ABD’de Bell Laboratuarlarında gerçekleştirdikleri araştırmalar sonucunda önerdikleri “matematiksel iletişim modeli”nin temelini oluşturmaktadır.
Sağlıklı İletişimin Özellikleri
Ø Bireysel Ayrılıklar Vardır.
Ø İlişkilerde Gönüllülük Esastır.
Ø Her Birey Karar Verebilme Gücü Ve Hakkına
Ø Sahiptir.
Ø Tüm İnsanlar Saygıdeğerdir.Onları
Ø Sevmeyebiliriz Ama Saygı Göstermemiz Gerekir.
Ø Gizlilik,Kişi Kendine Ve Ya Başkasına Zarar
Ø Vermediği Sürece Korunmalıdır.
Sözel Olmayan İletişim
Ø Sese Dayalı Olanlar
Ø Ses Dışındakiler
Sese Dayalı Olanlar
Ø Duraksamalar
Ø Sesin Tonu
Ø Sesin Yüksekliği
Ø Eee,Ihm Sözcükleri
Ø Duygu Tonu
Ø Tekrarlar
Ø Söze Yanlış Başlama
Ø Gereksiz Sözcükler
Ø Akıcılık
Ø Doğallık
Ø Seçilen Sözcükler
Ses Dışındakiler
Ø Göz İlişkisi
Ø Yüz İfadeleri
Ø Vücut Duruşu
Ø Kişisel Alan
Ø Kıyafet,Aksesuar
Ø Mekanı Kullanma
Ø Dokunma
Ø Kafa İşaretleri
Ø El Ve Kol Duruşu
Ø Bacakların Duruşu
Ø Beden Yönelimi
Ø Oturma Biçimleri
Kişilerarası İletişim
Ø Sözel İletişim
Ø Konuşma Sırasındaki Sözcükler
Ø Sözel Olmayan İletişim
Ø Sese Dayalı Olanlar
Ø Ses Dışındakiler
İletişimi Geliştiren İyi Dinlemenin Özellikleri
Ø Sessizlik(Söz Kesmeden)
Ø Anlatılmak İstenenin Ne Olduğunu Anlamaya Çalışmak,
Ø Anlatılanın Altında Yatan Duyguyu Anlamaya Çalışmak,
Ø Koşulsuz Kabulle Dinlemek,
Ø Dürüst Olarak Dinlemek(Tuzak Kurmadan Dinlemek)
Fiziksel Dinlemenin Özellikleri
Ø Konuşanın Yüzüne Doğru Bakmak,
Ø Beden Olarak Ona Yönelmek,
Ø Gözle İyi Bir İlişki Kurmak,
Ø Konuşana Doğru Eğik Durmak,
Ø Dinlerken Rahat Olmak Gerekir.
Etkin Dinlemenin Özellikleri
Ø Anlatılanların Basit Bir Tekrarı,
Ø Anlatılanların Duyulduğuna İlişkin Bir Mesaj,
Ø Anlatılanları Özetleme,
Ø Duyguları Dile Getirme,
Etkin Dinlemenin Faydaları
Ø Kişi Kendini Dinleyen Kişiye Yakın Hisseder,
Ø Sorununu İlk Baştaki Kadar Önemli Görmeyebilir,
Ø Sorununu Rahatlıkla Dile Getirdiği İçin,Çözüm
Ø Yollarını Da Daha Rahat Düşünebilir.
Dinlerken Konuşanın Teşvik Edilmesi
Ø Konuşan Kişinin Anlattıklarında Yer Alan Anahtar Sözcüklerin Tekrarlanması İle,
Ø Tek Sözcüklü Tekrar Ettiriciler İle, (Hıhı,Eee,Sonra,Başka)
Ø Konuşmanın Sürmesine Yarayacak Kısa Soruların Sorulması İle Gerçekleştirilebilir.(Nasıl Oldu?)
Bir İletişim Becerisi Olan İyi Soru Sormanın Özellikleri
Ø Soru Sormanın Farklı Amaçları Olabilir.
Ø İlişkiyi Zenginleştirmesi İçin Nasıl Soru Sorulmalıdır?
Ø Açık Uçlu Sorular
Ø Kapalı Uçlu Sorular