Açık Hava Basıncı
Dünya’nın etrafı atmosfer tabakası ile çevrilidir. Azot, oksijen, az miktarda hidrojen, su buharı, karbon dioksit ve diğer gazlardan oluşan atmosfer, ağırlığından dolayı temas ettiği bütün yüzeylere basınç uygular. Buna, açık hava basıncı ya da atmosfer basıncı denir.
* Bir pet şişenin içindeki hava çekilirse, şişenin büzüldüğü görülür. Bunun sebebi plastik şişenin içindeki havaboşalınca iç basınç hava basıncından daha küçük olur ve şişe içe doğru büzülür.
· Meyve suyu kamış ile kutudan çekilirken iç basınç düşer ve kutu yüzeyleri açık hava basıncı etkisiyle içeriye doğru büzülür.
· Kamışla bir bardaktan meyve suyu çekerken, kamışın içinde hava basıncı düşer. Kamışın alt ucundaki basınç üst ucundakine göre daha yüksek olduğu için sıvı kamışın içinde yukarı doğru hareket eder.
· Düz yüzeylere yapışan askıların içindeki hava basıncı,
· dıştaki hava basıncından daha düşük olduğu için askı yapıştırıldığı yüzeyde asılı kalır.
· İnsan vücudunda iç basınç (kan basıncı) dış basıncı (atmosfer basıncını) dengeler. Fakat yükseklereçıkıldıkça hava basıncı düşer, bu yüzden bazı insanların burunlarında iç basınç fazla geldiği için kanama olur.
· Atmosferi, bir hava denizi olarak düşünürsek, insan bu denizin dibinde duran bir balık gibi düşünülebilir. Hava da su gibi akışkan olduğu için, açık hava basıncı insana her doğrultuda etki eder.
Açık hava basıncı ilk kez İtalyan bilgin Torricelli Toriçelli) tarafından ölçülmüştür.
Boru içindeki cıva, ağırlığından dolayı cıva çanağına basınç yapar. Hava çanaktaki cıva üzerine basınç yapar.
Pcıva = Paçık hava basıncı
· Cam borunun biraz eğik olması cıvanın seviyesinin düşmesine sebep olmaz.
Ortalama bir insan vücudunun yüz ölçümü
P 1 atm = 100 000
F = 100 000 x
F = 150 000 N olur.
Bu değer yaklaşık 15 ton kütlenin ağırlığına eşittir.Yani bir insan, yaklaşık 15 tonluk (
Bu düşüş her 10,5 m’de
Şekildeki barometrede gözlenen h yüksekliği aşağıdakilerin hangilerine bağlıdır?
I. Havanın basıncına
II. Sıvının öz kütlesine
III. Barometrenin bulunduğu yerin denizden yüksekliğine
IV. Kabın hacmine
V. Borunun çapına
ÖRNEK:
Torricelli deneyi cıva yerine su ile yapılsaydı, en az kaç m’lik boru kullanmak
gerekirdi?
(dcıva = 13,6 g/cm3, dsu=1 g/cm3)
Denizden
Hava Basıncını Ölçmek İçin Kullanılan Aletler
Açık hava basıncını ölçmek için kullanılan aletlere barometre denir. Iki çeşit barometre vardır. Bunlar, cıvalı barometre ve metal barometredir.
Cıvalı Barometre
Bunun diğer adı sifonlu barometredir. Şekilde görüldüğü gibi alt ucu U şeklinde kıvrılmış bir cam borudur. Bu kıvrım cıva çanağı görevini yapar.Cam boru cıva ile doldurulduğunda borunun uzun ve kısa kolundaki cıva seviyeleri arasındaki fark açık hava basıncını verir. Cıvalı barometrenin yapısı taşımak için uygun değildir, cıva dökülüp cam kırılabilir.
Metal Barometre
Içi boş esnek metalden yapılmış bir kutudan oluşur. Metal kutunun yüzeyi havayla temas alanını arttırmak için kıvrımlıdır. Kutunun içeri çökmesini engellemek için içinde yay bulunur. Kutunun üzerine hava basıncını göstermek için bir ibre konmuştur.
Kutunun içeri ya da dışarı hareket etmesiyle ibre de hareket ederek basınç değişimlerini gösterir.
SORULAR:
1.Deniz seviyesinden
Suna gülçek-ders notlarım-fenciyim.com