KUVVET  

   Cisimlerin hareket durumlarını veya şekillerini değiştiren etkiye kuvvet denir.

Etki ettiği cismin şeklini değiştirmesi ve esnek cisimlerin uzayıp sıkışması gibi olaylar,kuvvetin statik etkisini sonuçlandırır.  

   Duran cismi hareket ettirmesi,hareket halindeki cismin hızında değişiklik yapması,kuvvetin dinamik etkisinin sonuçlarıdır.  

   Kuvvet vektörel bir büyüklüktür.Dolayısıyla vektörlerle ilgili bütün özellikler  kuvvetler içinde geçerlidir.

Kuvvet F ile gösterilir ve kuvvet dinamometre denilen yaylı kantarla ölçülür.    

 El kantarı bir muhafaza içine yerleştirilmiş esnek bir yaydan ibarettir.

Yayın ucuna kuvvet uygulanınca yaya bağlı gösterge belirli bir değeri göstermektedir.

Yayın ucuna uygulanan kuvvet arttıkça,yay daha fazla uzanmakta ve göstergenin gösterdiği değer artmaktadır.

Yayın uzama miktarı kuvvetle doğru orantılıdır.  

   Kuvveti F ile yaydaki uzama miktarını da x ile gösterecek olursak bunlar arasında     F=-k.x   Bağlantısı vardır.

Buradaki k, F ile x arasındaki orantı sabittir.

Aynı zamanda k ye yayın esneklik sabiti de denir.

(-)işareti F ile x in zıt yönlü olduğunu gösterir. 

 

Kuvvet Birimleri

 

*SI (MKS) birim sisteminde Newton (N)

 

*cgs birim sisteminde ise, dyn dir.

 

*Ayrıca, kg-f. De kuvvet birimidir.

 

*1kg-f= 9,8 Newton dur.

  

Bileşke Kuvvet

 İki ya da daha fazla kuvvetin yaptığı etkiyi tek başına yapabilen etkiye bileşke kuvvet denir.R ile gösterilir.

Duran cisimler daima bileşke kuvvet yönünde hareket ederler.   

 

Kuvvetlerin(Vektörlerin)Toplanması

 

1.Bir noktaya uygulanan ve doğrultuları aynı olan kuvvetlerin toplanması

 a.Kuvvetler aynı yönlü iseler; 

   Bileşke kuvvet, kuvvetlerin büyüklüklerinin toplamı kadar ve aynı yöndedir.

                                                R=F1 +F2 +.........dir. 

 Bu durumda kuvvetler arasındaki açı a=0 ve bileşke kuvvet maksimumdur.

 

b.Kuvvetler ters yönlü iseler;

      Bileşke kuvvet,kuvvetlerin farkına eşit ve yönü büyük kuvvet yönündedir. 

      R=F2 -F1   

 

Bu durumda, kuvvetler arasındaki açı 180 ve bileşke kuvvet minimumdur.  

   NOT:İki kuvvetin bileşkesi hiçbir zaman kuvvetlerin toplamından büyük,farkından ise küçük olamaz.

İki kuvvet arasındaki açı 0 den 180 ye doğru büyüdükçe bileşke kuvvet küçülür.  

                                                                                                                                                                                 Hareket-Kuvvet 

Hareket :

Bir cismin sabit bir noktaya göre zamanla yer değiştirmesine “hareket” denir.

Yer değiştirme:Bir cismin son konumu ile ilk konumu arasındaki farka yer değiştirme denir.

Vektörel bir büyüklüktür.  

∆X sembolü ile gösterilir.  Yer değiştirme = Son konum – İlk konum

∆X=X2   -  X1     

     

Sürat :

Hareketli bir cismin birim zamandaki yer değiştirme miktarına “sürat” denir.

Sürat, v harfi ile gösterilir, birimi m/s dir.  vektörel bir büyüklüktür. 

(Sürat) V=   ∆X/ ∆t 

∆X=yol(m) 

∆t=zaman(s)      

V=sürat (m/s) 

 

Konum:

Sabit eşyaların bulunduğu yere onun konumu denir.

Ortalama sürat:Toplam alınan yol/Toplam zaman    

                                          

Vektör  Nedir ?  

                                                    

Bir ucu sınırlandırılmış diğer ucu okla yönlendirilmiş doğru parçasına vektör denir. Hız,kuvvet vektörle gösterilir.  

                                                                    

Skaler Büyüklük Nedir ? (Sayısal)   

                                                   

 Sadece sayı ve birimle ifade edilen büyüklüktür.Uzunluk,yol, yüzey,hacim,kütle,zaman vb. sayısal büyüklüktür. 10m,10cm2,2saat gibi    

                                                                 

 Vektörel Büyüklük Nedir ?   

                                                    

Yönlü büyüklüklere vektörel büyüklük denir. Hız,kuvvet,ağırlık,ivme vektörel büyüklüktür.   

                                                           

Kuvveti Belirtebilmek İçin Hangi Elemanları Bilmek Gerekir ?

 

 Kuvvetin şiddetini,doğrultusunu,yönünü ve uygulama noktasını bilmeliyiz.    

                                                          

Kuvvetin Etkileri Nelerdir ?   

                                                   

Cismi durdurur. Hareketlendirir. Hızlandırır. Yavaşlatır. Döndürür. Şeklini,yönünü ve doğrultusunu değiştirir.    

                                                                    

Kuvvet Vektörle Nasıl Gösterilir ?

  Doğrultusu          |-------------à  

Uygulama noktası A 

  

F=3 nt (Şiddeti)   

  

Kuvvetin Birimleri Nelerdir ?

  

kgf,grf,nt,dyn dir.

   Önemli Kuvvet Eşitlikleri Nelerdir?                                                      

1 kg-f = 1000 gr-f     

                                                   

1 kg-f = 9.8 nt (Yaklaşık 10 alınabilir.)     

                                                   

1 gr-f = 980 dyn (Yaklaşık 1000 alınabilir.)    

                                                   

1 kg-f = 1000 . 980 dyn =980.000 dyn = 9.8 .10⁵  dyn  

                                                                             

1 nt = 100.000 dyn =10⁵  dyn  

  

Kilogram-kuvvet(kg-f)

  

gram-kuvvet(gr-f)

   

Ağırlık İle Kütle Arasında Fark Var mıdır?

Vardır. Kütle Ayda, Dünyada veya  Marsta hep aynı değerdedir.

Fakat ağırlık cismin bulunduğu yerin yerçekimine göre değişir.

Dünyada 60 kg olan fatih hoca aya gitse 10 kg ağırlığa sahip olacaktır.

Fakat kütlesi ayda ve dünyada aynı kalacaktı. 

 

Kuvveti Nasıl Ölçeriz?

 

Kuvveti Ölçmek için dinamometre adı verilen araçtan faydalanılır.Ağırlık bir kuvvet olduğu için dinamometre ile ölçülür.

Dinamometre yay ve göstergeden ibarettir.

Yayın esneme ve yerçekimi kuvvetinin etkisinden yararlanılarak yapılmıştır.  

    

                                                                  

Etki – Tepki Nedir?

 Bütün cisimler kendilerine uygulanan kuvvete eşit şiddette ancak zıt yönlü kuvvet uygular. Bu kurala etki – tepki prensibi denir.Topun yere atılınca zıplaması gibi… 

 

Her Cismin Eylemsizliği Varmıdır?

 Vardır. Cisimler kendilerine bir kuvvet etki etmiyorsa veya toplam kuvvet sıfırsa  sonsuza kadar durmaya , hareket ediyorsa sabit hızla hareketine devam eder. Bu kurala cisimlerin eylemsizliği denir.     

Sürtünme Yararlımı Zararlımı?

 Cismin hareketine karşı koyan, harekete zıt yöndeki kuvvete sürtünme kuvveti denir.

Sürtünme kuvveti birbirine sürtünen yüzeyler arasında oluşur.

sürtünme kuvveti yüzeylerin cinsine ve cismin kütlesine bağlıdır.

Sürtünme kuvveti olmasaydı en azından yürüyemezdik. Arabalar frene basınca duramazdı. Cisimleri kolay hareket ettirmek için tekerlek takmazdık.  

 

Sürtünme Kuvvetinin Olumlu Olumsuz Yönleri :

 1.       Yürümeyi kolaylaştırır. Hareketi zorlaştırır.

2.       Sürtünme kuvveti nedeniyle yerine koyduğumuz koltuk ve masa gibi eşyalar yerinde kalır.

3.       Metaller arasında oluşan sürtünme sonucu sert metal yumuşak metali aşındırır. Enerji kaybına neden olur. Arabaların motor gücünün yaklaşık %20 si sürtünme kuvvetini yenmeye harcanır.

4.       Sporcular ayaklarına giydikleri çıkıntılı ayakkabılar ile daha rahat yere basarlar.

5.       Sürtünme kuvveti cisimleri aşındırır .

6.       Araba,uçak,gemi ve trenin hızını yavaşlatır.

7.       Sürtünme kuvveti  olmasaydı dağ yamaçlarındaki kaya ve topraklar

    kolaylıkla kayardı.

8.       Kalemle yazamaz veya yazdıklarımızı silemezdik.

9.       Arabalar frene basılınca duramazdı.  

 

Sürtünme Kuvvetini Artırıcı Ve Azaltıcı Yöntemler

 

1.       Çok dik yokuşlara girinti çıkıntı yapılması

 

2.       Kışlık ayakkabıların buzda kaymaması için girintili olması

 

3.       Araçların tekerlerine karda zincir takılması

 

4.       Kayakçıların düz ve pürüzsüz kayak kullanması

 

5.       Ağır cisimlerin altına sürülen yağ veya konulan silindirler

 

6.       Otomobil tekerlerinin mil yataklarına çelik bilye konulması

   

1.     Aşağıdakilerden hangisi vektörel büyük­lüktür?

 

A) Kütle    B) Kuvvet     C) Hacim           D) Zaman

 

(1994/DPY-A)

   

2.     10 m/s kaç km/sa dir?

 

A) 0,01          B ) 0,36     C) 10                D)36

 (1994/DPY-A)                                                             

                  

                      Suna gülçek-ders notlarım-fenciyim.com

---

1 Yorum - Yorum Yaz

---