HAYVANLARDA BULUNAN DOKULARI TANIYALIM

 Hayvanların vücutlarında aynı görevi gerçekleştiren ve bir arada bulunan hücre topluluklarına hayvansal doku denir.

a. Epitel Doku: Vücudun iç ve dış yüzeyini örten dokudur. Epitel doku hücreleri birbirine çok yakındır.

 Hücreler arası madde çok azdır. Deride, sindirim sisteminin iç yüzünde, kan damarlarında ve salgı bezlerinde bulunur. Örtü epiteli, bez (salgı) epiteli, duyu epiteli olmak üzere üç çeşit epitel doku vardır.

1. Örtü Epiteli: Örtü epiteli; vücudun iç ve dış yüzeyini örter. Örneğin; mide, ince bağırsak,soluk borusu, akciğerin iç yüzeyleri.

2. Bez (Salgı) Epiteli: Bez (salgı) epiteli; salgı sağlayan epitel çeşididir. Örneğin tükrük, gözyaşı, yağ bezlerinde, midedeki sindirim bezlerinde ve hormon salgılayan bezlerde salgı epiteli bulunur.

 3. Duyu Epiteli: Duyu epiteli, fiziksel ve kimyasal uyarıları alarak, bu uyarıları sinir sistemine iletirler.

b. Bağ ve Destek Doku: Hücrelerden ve hücreler arası maddelerden oluşmuştur. Bağ doku canlılardaki doku ve organları birbirine bağlar.   Yumuşak organların etrafını sararak onları korur ve destekler.   Vücudun savunmasında rol alır. Dokuların tamirinde ve yenilenmesinde görev yapar.

1. Temel Bağ Doku: Hücreleri bir arada tutar. Bağ dokunun lifleri, organların etrafını sararak onlara desteklik sağlar.

2. Kıkırdak Doku:Omurgalıların embriyolarında iskelet, kıkırdaktan oluşmuştur. Bu kıkırdak yapı zamanla kemiğe dönüşür.   Kıkırdak doku; kaburga uçlarında, östaki borusu, nefes borusu, burun, kulak ve uzun kemiklerin uçlarında bulunur.

3. Kemik Doku: Kemik doku, omurgalı hayvanların iskelet sistemini oluşturur.  Kemik dokunun bazı görevleri şunlardır: 

 ·          Kemik doku kas ve eklemlerle birlikte hareketi sağlar,

 ·          Kalp ve akciğer gibi önemli organları korur.

 ·            Kalsiyum mineralleri depo eder.

 ·             Kan hücrelerinin yapımında görev alır.

 4. Yağ Doku: Yağ dokunun görevlerinden bazıları şunlardır: 

 ·          Vücutta harcanmayan yağın depo edilmesini sağlar.        

·            Enerji üretimi sırasında yağ dokudan yararlanılır.          

·          Deri altındaki yağ doku vücut ısısını korur.

 5.      Kan Doku: Vücutta, sıvı olan tek dokudur. Kan dokusu bütün vücudu ağ gibi saran damarlar içinde yer alır. Taşıdığı alyuvar hücrelerinden dolayı kırmızı renklidir.  Kan dokusu; kan plâzması ve kan hücreleri olmak üzere iki kısımdan oluşur.Kanın görevlerinden bazıları şunlardır:

 ·          Mineral, besin ve oksijeni hücrelere taşır.

 ·          Karbon dioksit, üre gibi maddeleri hücrelerden uzaklaştırır.         

·            Vücudun sıcaklığını düzenler.

 ·            Vücuda giren mikroplara karşı vücudu savunur.

 ·          Yaralanma sırasında pıhtılaşarak kan kaybını önler.

– Kan Plazması: Kan plazması kanın % 55’ini oluşturur. Geri kalanını kan hücreleri oluşturur. Kan plazmasının % 90’ı sudur. Plâzmada suyun yanı sıra organik ve inorganik maddeler bulunur.

 –             Kan Hücreleri: Kan hücrelerini alyuvar, akyuvar ve kan pulcukları oluşturur.

Alyuvar: Kana kırmızı rengi verir. Kanda en çok bulunan hücredir. Çekirdeği yoktur. Akciğer ile dokular arasında oksijen (O2) ve karbon dioksit (CO2) taşıma işini gerçekleştirir.

 Akyuvar: Çekirdekli ve renksizdir. Vücudun mikroplara karşı savunmasında görevlidir.

Kan Pulcukları: Kemik iliğinde, büyük çekirdekli hücrelerin parçalanmasıyla oluşur. Kanın pıhtılaşmasını sağlar.

 c. Kas Doku: Kas dokusu canlılarda hareket sistemini meydana getiren yapılardandır. Üç çeşit kas vardır; çizgili kas, düz kas, kalp kası.

d. Sinir Doku: Sinir doku sinir hücrelerinden oluşur. Sinir hücrelerine nöron adı da verilir. Sinir doku, vücudun dışından ve içinden gelen uyarıları merkezî sinir sistemine iletir. Buradan gelen bilgileri kas ve bezlere aktarır. Zarar gören sinir dokusu kendini yenileyemez. Bir sinir hücresi 3 kısımdan oluşur. Bunlar;

dendrit, hücre gövdesi ve akson.

 Dendrit: Hücre gövdesinden çıkan uzantılardır.  Çevreden gelen uyarıları alır.

Hücre Gövdesi: Sinir hücresinde canlılık faaliyetlerinin gerçekleştiği yerdir. Çekirdek ve organellerin bulunduğu kısımdır.

Akson: Hücre gövdesinden çıkan uzun ve tek uzantıdır. Uyarının taşındığı kısımdır. Dentritten daha uzundur. Miyelinli ve miyelinsiz olmak üzere iki çeşit akson vardır. Miyelinli aksonda uyarı iletimi, miyelinsizden daha hızlıdır. Bir sinir hücresinin aksonu ile diğer sinir hücresinin dentriti veya gövdesi arasındaki temas noktasına sinaps denir. Sinir hücrelerinde uyarıların iletim yönü hücre gövdesinden aksona doğrudur. Uyarılar, akson uçlarındaki sinapslardan diğer hücrelere iletilir.

                        suna gülçek-Ders notlarım-fenciyim.com